Jak leczyć alkoholizm?
To, jak leczyć alkoholizm może zależeć od stanu pacjenta i obejmować zarówno zabiegi medyczne, które stosują lekarze (np. podczas detoksykacji) przy pomocy farmakoterapii, jak i techniki psychoterapii, którymi zajmują się terapeuci uzależnień i psycholodzy. Zatem alkoholizm należy leczyć przy pomocy farmakoterapii i psychoterapii w następującej kolejności: najpierw detoks alkoholowy, następnie, psychoterapia alkoholizmu, a na końcu wsparcie postterapeutyczne.
Detoks alkoholowy
Jeżeli osoba przestępuje do leczenia alkoholizmu trzeźwa, to można ominąć ten etap. Jeżeli jednak ktoś pije alkohol ciągiem wiele dni, tygodni lub miesięcy, to w pierwszej kolejności należy odtruć organizm z alkoholu. Odtruwanie z alkoholu to niebezpieczny proces, podczas którego mogą wystąpić groźne dla zdrowia, a nawet życia alkoholika powikłania, dlatego powinien on być prowadzony wyłącznie przez przeszkolony i doświadczony personel medyczny. Powikłania jakie mogą wystąpić w przebiegu zespołu abstynencyjnego to:
- nadciśnienie tętnicze (wylewowe powyżej 150 mm Hg nawet do 200 mm Hg)
- nudności i/lub wymioty
- drżenie (może być nawet wybitnie nasilone)
- potliwość (zlewne poty)
- lęk (nawet paniczny jak w ciężkim majaczeniu lub ostrej schizofrenii)
- pobudzenie ruchowe (chory w tym stanie może nawet biegać po pomieszczeniu lub walczyć z otoczeniem)
- zaburzenia czuciowe (mogą wystąpić nawet skrajnie nasilone omamy czuciowe, drętwienie, pieczenie, a także o wrażenie pełzania robaków pod skórą)
- zaburzenia słuchowe (może słyszeć dźwięki lub głosy, których pochodzenia nie można stwierdzić)
- zaburzenia wzrokowe (może widzieć coś, co go niepokoi, a czego obecności nie można stwierdzić)
- ból głowy, ucisk w głowie (wysokie ciśnienie)
- zaburzenia orientacji (nie potrafi podać aktualnej daty, nie wie, gdzie się znajduje ani kim są otaczające go osoby)
- utrata przytomności
Przy stwierdzeniu powyższych zaburzeń personel stosuje leczenie objawowe np. leki obniżające ciśnienie krwi, przeciwwymiotne, przeciwdrgawkowe, przeciwlękowe, uspokajające, przeciwpsychotyczne, przeciwpadaczkowe. Często osoba w takim stanie może stwarzać zagrożenie dla siebie lub otoczenia, dlatego w skrajnych przypadkach poddaje się taką osobę obserwacji psychiatrycznej na oddziale. Dopiero po ustabilizowaniu stanu pacjenta może on poddać się psychoterapii uzależnienia.
Jeszcze na tym etapie leczenie alkoholizmu farmakologicznie może również obejmować przywrócenie do równowagi zaburzonych przez alkohol dwóch systemów neuroprzekaźników: serotoniny i GABA. Wynikają one z nieprawidłowości w tych dwóch systemach spowodowanych piciem alkoholu.
- Serotonina (hormon szczęścia) i GABA (gamma aminobutyric-acid) nadmiernie wydzielają się w mózgu podczas picia alkoholu, dlatego serotonina zwiększa efekt nagrody, a GABA uspokojenia.
- Ponieważ nieprawidłowości w mózgowym systemie serotoninowym oraz GABA-ergicznym oddziałują na procesy mózgowe tkwiące u podstaw nadużywania alkoholu, to obniżony poziom serotoniny w mózgu alkoholików po odstawieniu alkoholu może dawać objawy depresji, a obniżony poziom GABA efekt nadpobudliwości i irytacji.
- Alkoholicy mogą nieświadomie próbować kompensować te niedobory serotoniny i GABA przez ponowne picie alkoholu, który ponownie podniesie ich poziom w mózgu, jednak spowoduje przerwanie leczenia alkoholizmu, kolejne złamanie abstynencji i ciąg alkoholowy.
Praktykowana w naszym ośrodku konsultacja psychiatryczna po przejściu detoksykacji w razie stwierdzenia w/w objawów pomaga zaordynować pacjentom leki przeciwdepresjne, stabilizujące nastrój lub przeciw głodom alkoholowym, dzięki czemu są oni w stanie skupić się na psychoterapii.
Psychoterapia alkoholizmu
Leczyć alkoholizm skutecznie powinno się przy pomocy najskuteczniejszych metod terapii opartych na dowodach naukowych, a taką jest m.in. terapia poznawczo-behawioralna. Jest to forma psychoterapii, której celem jest redukcja przystosowawczych reakcji emocjonalnych i samoniszczących zachowań przez modyfikację leżących u ich podstaw błędnych wzorców myślenia. W ślad za tymi zmianami myślenia ma iść zmiana w zachowaniu pacjenta po wyjściu z ośrodka.
W programie leczenia alkoholizmu stosowanym przez nasz ośrodek ujęcie poznawcze pomaga pacjentom w:
- zmierzeniu się z emocjami i problemami prowadzącymi do napięcia emocjonalnego,
- uzyskaniu szerszego spojrzenia na fakt, że traktowali oni alkohol jako środek służący rozluźnieniu i odczuwaniu przyjemności,
- wprowadzeniu specyficznych strategii poznawczych pomagających w redukcji napięcia wewnętrznego,
- nauczeniu się sposobów opanowywania głodu alkoholowego przy jednoczesnym budowaniu silniejszego systemu kontroli wewnętrznej,
- zatrzymaniu działania mechanizmów uzależnienia (nałogowej regulacji uczuć, zaprzeczania, wytwarzania iluzji i rozdwojonego JA),
- skonfrontowaniem się ze stratami wynikającymi z picia alkoholu we wszystkich sferach życia,
- uświadomieniu sobie utraty kontroli nad alkoholem oraz wynikającej z tego bezsilności względem niego,
- zaakceptowaniem siebie jako alkoholika, oraz wynikających z choroby zaleceń do stosowania,
- unikaniu czynników wyzwalających głód alkoholowy (wyzwalaczy),
- przepracowaniu treningów konstruktywnych zachowań i asertywnych zachowań abstynenckich.
Ujęcie to jest:
- współpracujące (polega na zaufaniu pomiędzy pacjentem a terapeutą),
- aktywne (oparte w dużej części na pytaniach otwartych),
- mocno ustrukturalizowane (zorientowane na problem alkoholowy).
Wsparcie postterapeutyczne
Wsparcie postterapeutyczne obejmuje okres od zakończenia terapii do tzw. Fazy muru, czyli do około 3-4 miesiąca po zaprzestaniu picia alkoholu i zasadniczo polega na zapobieżeniu nawrotowi do picia. Dlaczego tak jest? Ponieważ statystycznie wiele osób, które przestają pić alkohol przeżywa wpadkę lub nawrót, najczęściej w ciągu pierwszych 90 – 120 dni od rozpoczęcia abstynencji. Po detoksykacji u wielu pacjentów następuje tzw. Faza miesiąca miodowego, organizm się regeneruje, czują się mocni, czasem wręcz zbyt pewni siebie, aż wreszcie po kilku miesiącach wchodzą w tzw. Fazę muru, która może objawiać się:
- apatią, depresją,
- brakiem zorganizowania,
- samotnością, nudą,
- konfliktami w rodzinie,
- zmiennością nastrojów,
- próbami powrotu do picia kontrolowanego itp.
Dla wielu osób krótkotrwała zmiana niechcianego zachowania jest stosunkowo łatwa, jej utrzymanie natomiast jest znacznie trudniejsze. Mark Twain powiedział: „Rzucenie palenia jest najprostszą rzeczą na świecie. Wiem, bo robiłem to tysiąc razy”. Innymi słowy łatwo przestać pić, jednak, aby ta decyzja była trwała, wsparcie postterapeutyczne ma na celu zapobiec nawrotowi, ma podtrzymać wprowadzone podczas terapii zmiany, aby się utrwaliły np. konstruktywne radzenie sobie z emocjami czy głodem alkoholowym. W przypadku problemów życiowych, w związku czy w pracy uzależniony korzystający z takiego wsparcia w ramach terapii indywidualnej może wspólnie z terapeutą opracować strategię jak pokonać trudności lub co robić, żeby znowu nie zacząć pić. Wsparcie postterapeutyczne można uzyskać nawet podczas uczestnictwa w grupach Anonimowych Alkoholików, czy grupach wsparcia.
W naszym prywatnym ośrodku doskonale wiemy, jak leczyć alkoholizm, gdyż zajmujemy się tym z efektami od 2014 roku, a ciągle powiększająca się grupa osób uczęszczających na zjazdy absolwentów odbywające się w każda drugą sobotę miesiąca to potwierdza.
Źródło:
Miller, P. M. (red.). (2014). Terapia Uzależnień. Metody oparte na dowodach naukowych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Miller, W. R., Forcehimes, A. A., Zweben, A. (2014). Terapia uzależnień. Podręcznik dla profesjonalistów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.