Ponieważ alkohol niszczy psychikę i ciało człowieka, to terapia alkoholowa powinna składać się z psychoterapii, która skupia się na psychice i farmakoterapii, która obejmuje ciało.
Czynniki psychologiczne w terapii
Terapia alkoholowa z perspektywy czynników psychologicznych obejmuje pracę nad mechanizmami uzależnienia, takimi jak np. nałogowa regulacja uczuć. Osoby niedojrzałe emocjonalnie mają znacznie więcej problemów z pokonywaniem różnorodnych trudności życiowych niż osoby dojrzałe. Często, do tego, aby sobie radzić np. ze stresem, potrzebują do tego tzw. „podpórek” (alkoholu, leków, narkotyków). Obok niedojrzałości emocjonalnej u osób uzależnionych często zauważa się nadmierną zależność, małą odporność na frustracje, trudności w wyrażaniu uczuć, wysoki poziom niepokoju w relacjach międzyludzkich, poczucie izolacji, niską samoocenę bądź depresję. Objawy te osoby próbują jakby „leczyć” alkoholem lub innymi substancjami, które na chwilę pozwalają im się uspokoić, stać się „kimś innym”, zlikwidować deficyty, pokonać lęk lub ograniczenia. Niestety regularne stosowanie alkoholu powoduje skutek uboczny w postaci uzależnienia, a terapia alkoholowa leczy te stany przy pomocy psychoterapii.
W świetle psychologii społecznej szczególne znaczenie dla młodego człowieka ma środowisko rodzinne lub rówieśnicze, które może zarówno zwiększać, jak i ograniczać ryzyko uzależnienia, poprzez stwarzanie niekorzystnych lub korzystnych warunków do prawidłowego rozwoju. Ważną rolę odgrywa też dostępność alkoholu, łatwość w zakupie, niewielkie ograniczenia w ich sprzedaży, a także niska cena. Destrukcyjne środowisko, pijący alkohol rodzice albo koledzy dający tym zachowaniem zły wzór do naśladowania będą mieć wpływ na człowieka, a za tym pójdzie większe ryzyko uzależnienia. Chwilowe poczucie przyjaźni czy wspólnoty z kolegami „od kielicha” znika z chwilą, kiedy alkohol przestaje działać. Pojawia się natomiast coraz większe osamotnienie, od którego ucieczką jest kolejna porcja alkoholu. Terapia alkoholowa dzięki różnorodnym treningom interpersonalnym uczy uzależnionych jak mogą asertywnie odmówić alkoholu w sytuacji, gdyby ktoś z otoczenia namawiał ich do wspólnego napicia się oraz jak radzić sobie z głodem alkoholowym.
Terapia alkoholowa obejmuje też analizę strat jakie uzależniony spowodował w swoim życiu przez picie w sferze rodzinnej, kontaktach z innymi ludźmi, w pracy, w jego wartościach czy zdrowiu. Psychologiczny mechanizm obronny powodował, że alkoholik wytwarzał iluzję co do swojego picia i powodował, że zaprzeczał on problemowi z alkoholem, pomniejszał wagę tych strat, usprawiedliwiał się lub obwiniał innych za swoje picie. Terapeuci uzależnień podczas swojej pracy z pacjentami kładą duży nacisk na zatrzymanie działania tego mechanizmu obronnego. Celem terapeutycznym jest dostrzeżenie wszystkich strat spowodowanych piciem alkoholu i na podstawie tego podjęcie decyzji o niepogłębianiu ich, a będzie mogło to nastąpić wyłącznie dzięki utrzymywaniu abstynencji. Pacjenci w programie zdrowienia często zamieszczają też plany na naprawę tych strat, które są jeszcze możliwe do wykonania.
Destrukcyjny wpływ alkoholizmu na organizm
Z nałogowym piciem alkoholu wiążą się też uszkodzenia organizmu, czyli organów np. wątroby, a także kory mózgowej. Terapia alkoholowa prowadzona przez psychoterapeutów przy wykorzystaniu słowa pomaga pacjentom w rozwiązywaniu swoich problemów, które są przetwarzane w ich korze mózgowej, ale nie może sięgnąć głębiej, do układu limbicznego. Tu z pomocą przychodzą lekarz, którzy leczą farmakoterapią, czyli lekami wspierającymi regenerację uszkodzonych organów np. wątroby czy mózgu np. lekiem o nazwie Campral. Lek ten przywraca równowagę systemów neuroprzekaźników GABA-ergicznym i glutaminergicznym, które ulegają zmianom pod wpływem ciągłego spożywania alkoholu. Lek ten sprzyja usuwaniu uszkodzeń właśnie w tych głęboko położonych partiach mózgu, osłabia on głód alkoholowy i sprawia, że mózg może się skoncentrować na terapii słownej prowadzonej przez terapeutów uzależnień, dzięki czemu terapia alkoholowa lepiej się przyswaja.
Podsumowując skuteczna terapia alkoholowa to połączenie psychoterapii słownej z farmakoterapią, co daje znacząco lepsze wyniki niż sama tylko terapia. Obecnie już wiadomo, że uzależnienie od alkoholu jest chorobą przewlekłą, ale dysponujemy nowoczesnymi lekami, które wspomagają usuwanie spowodowanych przez alkohol uszkodzeń neuroprzekaźników w mózgu. Przy roztropnym zastosowaniu nowych specyfików osoba uzależniona nie odczuwa tak silnego głodu alkoholowego, dzięki czemu nie przerwie terapii i nie pójdzie dalej pić. Może skoncentrować się na terapii alkoholowej i wyciągnąć z niej więcej korzyści, będzie też staranniej przestrzegać założeń programu terapii po jej zakończeniu.
Źródło:
Urschel H.C., Uwolnij mózg od uzależnienia, Warszawa, 2011.