Współuzależnienie to dysfunkcjonalny wzorzec relacji z osobą zmagającą się z uzależnieniem od substancji takich jak narkotyki lub alkohol, lub z osobami, które mają uzależniające zachowania, takie jak hazard czy zakupy.
Na czym polega współuzależnienie?
- Osoba współuzależniona przejawia silną koncentrację myśli, uczuć i zachowań na zachowaniach osoby uzależnionej.
- Stara się znaleźć usprawiedliwienie sytuacji picia czy zażywania, zanegować problem, a także konieczność podjęcia terapii odwykowej przez uzależnionego (z wstydu).
- Ukrywa problem picia czy zażywania bliskiej osoby przed innymi, stara się „na zewnątrz” zachować pozory normalności, aby prawda dotycząca uzależnienia się nie wydała, aby uchronić rodzinę i samego uzależnionego przed wstydem.
- Próbuje przejąć kontrolę nad piciem osoby bliskiej np. ogranicza imprezy alkoholowe czy narkotykowe, wylewa alkohol, wyrzuca narkotyki, odmierza ilości, kupuje alkohol, aby pijący nie wychodził z domu, itp.
- Przejmuje odpowiedzialność za zachowania osoby pijącej, zażywającej, łagodzi konsekwencje picia, zażywania: kłamie, płaci długi, dba o higienę uzależnionego, o jego wizerunek.
- Przejmuje za osobę pijącą, zażywającą obowiązki domowe, które ta zaniedbuje.
Współuzależnienie nie jest chorobą, a bardziej uważa się je za nieadaptacyjny mechanizm radzenia sobie, który może mieć negatywne konsekwencje dla osoby współuzależnionej. Oznacza to, że osoba współuzależniona jest tak skoncentrowana na próbach ograniczenia picia czy zażywania przez swojego bliskiego, że nieświadomie przejmuje odpowiedzialność i kontrolę za jego zachowanie. Niejako zwalnia go z odpowiedzialności za swoje życie poprzez wzięcie tego życia w swoje ręce. W efekcie, wbrew swoim dążeniom, ułatwia pijącemu / zażywającemu dalsze spożywanie alkoholu / narkotyków odsuwając od niego obowiązki codziennego życia. Nie jest to jedyna konsekwencja tej sytuacji, gdyż u osób współuzależnionych nasilają się często ostre reakcje na stres, zaburzenia stresowe pourazowe lub zaburzenia adaptacyjne, takie jak:
- Zaburzenia psychosomatyczne, nerwice, zaburzenia życia emocjonalnego, chaos emocjonalny, huśtawka nastrojów, ciągłe napięcie, stany depresyjne i lękowe, zakłócenie czynności poznawczych, zagubienie, brak poczucia sensu i celu, nierealistyczne oczekiwania.
- Częste nadużywanie leków nasennych i uspokajających.
- Pustka duchowa, brak nadziei, uczucie osamotnienia, trudności w realnej ocenie wymiaru problemów i odczuwalne obniżenie jakości życia.
- Przekonanie o niemożliwości rozstania się z bliską osobą uzależnioną, co w efekcie podtrzymuje trwanie alkoholika w piciu, a narkomana w zażywaniu.
Nieleczone współuzależnienie może utrwalić cykl uzależnienia i uniemożliwić obu stronom szukanie pomocy i zdrowienia. Terapia współuzależnienia często obejmuje terapię w poradni uzależnień lub grupy wsparcia (Al.-Anon), które koncentrują się na pomaganiu jej członkom w rozwijaniu zdrowszych granic, poprawie poczucia własnej wartości i lepszym zrozumieniu własnych potrzeb i zachowań. Może to również obejmować pomoc osobie uzależnionej w poszukiwaniu leczenia uzależnienia. Terapia rodzinna lub interwencje mogą być również korzystne w walce ze współuzależnieniem w kontekście rodzinnym.
Nasz ośrodek obecnie nie prowadzi terapii współuzależnienia, prowadzą je poradnie uzależnień, a wsparcie można też uzyskać w grupach Al.-Anon.