Czym jest narkomania
Narkomania zgodnie z zapisem w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii to „stałe lub okresowe używanie w celach innych niż medyczne środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich”. Narkomania obejmuje zażywanie substancji psychoaktywnych o różnym działaniu na układ nerwowy np. stymulującym (pobudzającym), hamującym (uspokajającym) lub halucynogennym – w zależności od tego jaki „efekt” osoba zażywająca chce uzyskać.
Rodzaje narkotyków
Narkotyki można podzielić na różne kategorie w zależności od ich działania i efektów. W niniejszym opracowaniu skupimy się na trzech głównych rodzajach narkotyków: narkotykach pobudzających, narkotykach uspokajających oraz narkotykach halucynogennych.
Narkotyki pobudzające
Najczęściej używanymi narkotykami z grupy środków pobudzających (stymulujących) są: amfetamina, metamfetamina, mefedron i kokaina. Powodują one zmiany nastroju i stanów emocjonalnych wywołując wrażenie pobudzenia, dobrego samopoczucia, wigoru i euforii. Uniesieniom wywołanym ich działaniem towarzyszy odczucie wzmożonej gotowości, podwyższony, poziom seksualności i wzrost energii. Zażywanie dużych ilości może wywołać liczne przykre efekty, jeśli chodzi o umysł i ciało oraz skutkować wystąpieniem epizodów psychozy, zachowań paranoidalnych, głębokiego rozdrażnienia oraz problemów z uwagą i koncentracją. U osób stale ją zażywających następuje obniżenie funkcji poznawczych i ruchowych. Zaburzeniu ulegają także wzorce snu i jedzenia, czemu towarzyszy spadek wagi. Odstawienie może spowodować pojawienie się napadów paniki. Poza tym stymulanty przyspieszają akcję serca mogącą doprowadzić do arytmii i śmierci, a także zwiększają ciśnienie krwi, które może prowadzić do krwotoku mózgowego i zgonu.
Narkotyki uspokajające
Z kolei najczęściej używanymi narkotykami z grupy środków hamujących układ nerwowy (uspokajających) są opiaty (heroina, morfina, kodeina), czyli substancje bazujące na opium pozyskiwanym z maku oraz ich pochodne syntetyczne leki opioidowe typu tramadol, tramal itp. Potocznie najpierw właśnie tą grupę substancji nazywano narkotykami, od greckiego słowa narkotikos oznaczającego oszołomienie. Termin ten początkowo oznaczał narkotyczne (nasenne) środki przeciwbólowe, takie które łagodzą ból i powodują senność. Oprócz tego powodują apatię, wyczerpanie, spowolnienie psychoruchowe, a przedawkowanie może wywołać zapaść krążeniowo-oddechową, śpiączkę i w efekcie zgon. Są to narkotyki o bardzo silnym potencjale uzależniającym, które może nastąpić nawet od pierwszej dawki.
Narkotyki halucynogenne
Natomiast do grupy narkotyków halucynogennych zalicza się LSD, grzyby z psylocybiną, czy marihuanę. Najpopularniejsza i najłatwiej dostępna z nich jest marihuana. która zazwyczaj wywołuje dobre samopoczucie i łagodną euforię, zwykle określaną jako „bycie na haju”. Początkowy efekt pobudzenia może ustąpić na rzecz uspokojenia i senności. Mogą wystąpić zmiany nastroju lub nadmierne emocje, ale też śmiech i rozbawienie. Mogą się pojawić zmiany percepcyjne i sensoryczne na przykład, wyostrzeniu może ulec odbiór muzyki lub smak. Jednak po przyjęciu bardzo dużych dawek THC mogą wystąpić halucynacje i oznaki paranoi, a nawet zdarza się czasowa schizofrenia. Po innych środkach halucynogennych występują omamy wzrokowe (iluzje), słuchowe (osoba słyszy głosy), czuciowe (drapie się) i wynikające z nich zaburzenia percepcji np. czasu, położenia ciała, odległości itp., a także zaburzenia pamięci i logicznego wnioskowania.
Narkomania to choroba, którą należy leczyć, ponieważ nieleczona może prowadzić do trwałych zaburzeń i chorób psychicznych wynikających z uszkodzeń chemicznych mózgu, a nawet do przedwczesnej śmierci będącej efektem śmiertelnego zatrucia wynikającego z przedawkowania.
Źródło:
Ustawa z dnia 24 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2015 poz. 875.
Kurzeja A. (red.), Uzależnienie od narkotyków. Od teorii do praktyki terapeutycznej, Difin, Warszawa 2012.